Monitoring rynku zbóż i ocena sytuacji

Cel prac Zespołu

Ocena sytuacji na rynku zbóż oraz analiza systemowych rozwiązań na tym rynku. Dotychczas odbyło się 5 spotkań Zespołu, w trakcie których poruszono wiele ważnych kwestii dotyczących sektora zbóż.

Skład Zespołu

Eksperci z: MRiRW, Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Głównego Urzędu Statystycznego, Centrum Doradztwa Rolniczego, Krajowej Rady Izb Rolniczych, Elewarr Sp. z o.o., Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego (PIB) oraz Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB.

Sytuacja na polskim rynku zbóż

Zespół ds. monitorowania rynku zbóż w MRiRW, analizując sytuację na rynku zbóż, bierze pod uwagę:

• Przebieg kampanii żniwnej: Zbiory trwają jeszcze na północy kraju. W drugim tygodniu sierpnia żniwa dobiegną końca. Warunki pogodowe były w tym roku nietypowe (bardzo ciepła jesień oraz luty 2024 roku, przymrozki na koniec kwietnia, a następnie niedobór wody), przez co trudno było dostosować agrotechnikę. Mogło to mieć wpływ na wielkość plonów, a także ich regionalne zróżnicowanie.
• Zbiory zbóż: Ze wstępnego szacunku głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych opublikowany przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) 31 lipca 2024 r. wynika, że tegoroczne zbiory zbóż podstawowych z mieszankami (bez kukurydzy, prosa i gryki) mogą być na poziomie 25,6 mln ton wobec 26,5 mln ton w 2023 r., tj. o 4 proc. (1 mln ton) niższym. W tym zbiory pszenicy wyniosły 12,3 mln ton wobec 13,2 mln ton w 2023 r., tj. o ponad 0,8 mln ton (6 proc.) niższym.
• Ceny zbóż: Na krajowe ceny zbóż mają wpływ ceny na rynku światowym, w tym na giełdzie MATIF w Paryżu. Zgodnie z danymi ze Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej (ZSRIR) MRiRW w okresie 29 lipca – 4 sierpnia 2024 r. ceny zbóż w Polsce w porównaniu do sytuacji sprzed roku czy dwóch lat były niższe o 10-52 proc. Ceny zbóż są obecnie również poniżej poziomu z 2021 r. (niższe średnio o 14 proc.), jednak wyższe niż w 2020 r. Za pszenicę konsumpcyjną płacono średnio 850 zł/tonę, natomiast kukurydza paszowa kosztowała średnio 884 zł/tonę (ceny w ramach ZSRIR są cenami ważonymi wolumenem, co oznacza, że największy wpływ na średnią cenę mają te transakcje, które dotyczą największych ilości zakupionego zboża). Obserwuje się tendencję do magazynowania własnych zbiorów przez rolników.
• Handel zbożami: W 2023 r. wyeksportowano z Polski rekordowe 13,7 mln ton zbóż (wzrost o 50 proc. w stosunku do ubiegłego roku), z czego około 40 proc. trafiło na rynki państw spoza UE. W bieżącym roku (od stycznia do maja 2024 r.) wyeksportowano z Polski prawie 5 mln ton zbóż. W związku z prognozowaną wysoką produkcją zbóż w Polsce w 2024 r., w celu zbilansowania rynku, w bieżącym sezonie konieczne będzie utrzymanie wysokiego eksportu zbóż.
• Tranzyt zbóż z Ukrainy: Monitorowany jest tranzyt zbóż z Ukrainy przez terytorium Polski. Nie odnotowuje się niepokojących trendów w tym zakresie. Tranzyt pszenicy, kukurydzy i rzepaku w ostatnim miesiącu wyniósł ok. 160 tys. ton.

Sytuacja na światowym i unijnym rynku zbóż

W sezonie 2024/2025 wg Międzynarodowej Rady Zbożowej (IGC) produkcja zbóż na świecie może być rekordowa i wynieść 2 320,9 mln ton (wzrost o 21,7 mln ton, czyli o 0,9 proc. w stosunku do ubiegłego roku).

Zużycie zbóż na świecie będzie większe od produkcji, a w związku z tym stan zapasów na koniec sezonu wyniesie 586,0 mln ton (spadek o 0,6 proc. w stosunku do ubiegłego roku).

Z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe zbiory zbóż w Ukrainie i Rosji będą mniejsze od ubiegłorocznych. Z kolei w USA, Kanadzie, Australii, Argentynie, Chinach czy Kazachstanie zbiory pszenicy będą wysokie, a wysokie zbiory kukurydzy odnotują głównie USA, Brazylia, Argentyna.

Prognozowana przez Komisję Europejską produkcja zbóż w UE to 271,6 mln ton (wzrost o 0,6 proc. w porównaniu do ubiegłego roku oraz spadek o 3,4 proc. w odniesieniu do średniej 5-letniej), w tym:

• produkcja kukurydzy – 62,9 mln ton (wzrost 0,3 proc. w stosunku do ubiegłego roku, a spadek o 5,8 proc. w odniesieniu do średniej 5-letniej);
• produkcja pszenicy zwyczajnej – 120,8 mln ton (spadek o 3,8 proc. w stosunku do ubiegłego roku, a o 4,7 proc. w odniesieniu do średniej 5-letniej).

Głównie z uwagi na warunki pogodowe największe spadki produkcji zbóż w porównaniu do ubiegłego roku prognozuje się we Francji, na Węgrzech, w Rumunii i we Włoszech.

Źródło: MRiRW