Tematem przewodnim konferencji zorganizowanej przez firmę RAPOOL z okazji 50-lecia działalności w Europie, była „Przyszłość w walce z kiłą kapusty”. Gościem specjalnym był prof. Marek Korbas z Instytutu Ochrony Roślin- PIB w Poznaniu, który omówił temat zagrożenia kiłą kapusty w Polsce. Zdaniem eksperta kiła kapusty jest poważnym problemem w regionach, w których uprawiany jest rzepak.
Kiła kapusty – co to za choroba?
To choroba wywoływana przez pierwotniaki przenoszone przez glebę (Plasmodiophora brassicae Wor.). Jest to bezwzględny pasożyt należący do królestwa pierwotniaków (Protozoa). Infekcja roślin rozpoczyna się od korzeni włośnikowych, a kończy na przekształcaniu się korzeni w wyrośla (guzy). Narośle stopniowo brunatnieją, gniją i się rozpadają. W wyniku infekcji korzeni transport składników odżywczych i wody w roślinie zostaje zakłócony. W następstwie dochodzi do więdnięcia, zahamowania wzrostu i rozwoju roślin, a to prowadzi do zmniejszenia plonu, a czasami nawet likwidacji uprawy. Objawy kiły mogą być widoczne już jesienią na częściach nadziemnych roślin – są to objawy niespecyficzne. Pojawiają się one po upływie 4–6 tygodni od zainfekowania rzepaku. Pierwsze symptomy występują na młodych roślinach. Są to skupiska więdnących, osłabionych i wyraźnie gorzej się rozwijających roślin o pożółkłych i czerwonawych liściach. Występują one szczególnie podczas suchej i ciepłej jesieni. Objawy mogą doprowadzić nawet do zamierania roślin, zwłaszcza zimą.
![](https://akademiarzepaku.pl/wp-content/uploads/2024/05/Slajd3-1024x576.jpg)
Rozwój patogena
Plasmodiophora brassicae wytwarza dwa rodzaje zarodników – pływkowe oraz przetrwalnikowe. Zarodniki przetrwalnikowe mogą przeżyć w glebie nawet do 20 lat bez obecności żywiciela. W sprzyjających warunkach z zarodników przetrwalnikowych wydostają się zarodniki pływakowe, które wnikają do korzeni przez włośniki. W porażonym korzeniu rozwija się wielojądrowe plazmodium, w którym powstają zarodnie z zarodnikami pływkowymi (pływki) zarażającymi sąsiadujące korzenie rośliny gospodarza (cykl ten powtarza się kilka razy w jednym sezonie wegetacyjnym). W trakcie różnych podziałów i przemian plazmodia dzielą się na fragmenty, z których wykształcają się kuliste zarodniki przetrwalnikowe. Po rozpadzie guza (narośli) zarodniki te dostają się do gleby.
![](https://akademiarzepaku.pl/wp-content/uploads/2024/05/Slajd8-1024x576.jpg)
Skutki porażenia roślin
W porażonych przez patogena roślinach zakłócone zostaje przewodzenie składników pokarmowych i wody. Prowadzi to do osłabienia i uszkodzenia wiązek przewodzących. Ograniczona zostaje zdolność przewodzenia składników pokarmowych i wody, co prowadzi z kolei do zahamowania wzrostu i więdnięcia rośliny. Charakterystycznym objawem porażenia korzeni są nieregularne, czerwonobrązowe zgrubienia o popękanej powierzchni na korzeniach głównych i bocznych. Początkowo guzowate narośla na korzeniach są białe w środku, twarde i gładkie na zewnątrz, ale z czasem szarzeją i stają się kruche. Chociaż narośla często rozpadają się przed wiosną, to zdarza się, że objawy choroby widoczne są dopiero wiosną. W sprzyjających warunkach dla rozwoju patogena, może nastąpić całkowite zniszczenie korzeni i zamieranie roślin. Rośliny mogą wtworzyć wtórny system korzeniowy, co pozwala wydać plon (często nasiona małe, o niskiej zawartości oleju).
![](https://akademiarzepaku.pl/wp-content/uploads/2024/05/Slajd6-1024x576.jpg)
Badania dotyczące patotypów w Polsce
Badania prowadzone w Polsce wykazały, że obecnie w naszym kraju rzepak porażany jest przez sześć patotypów wg Somé (P1, P1+, P2, P2+, P3, P4), z których pięć występuje także w krajach sąsiednich. Zgodnie z systemem Buczackiego w Polsce mamy aż 26 patotypów P. brassicae. Dzięki badaniu patotypów hodowcy wiedzą, jakie kierunki hodowli odpornościowej należy podjąć w poszczególnych krajach, by uzyskać rzepak wolny od kiły kapusty.
Sposoby rozprzestrzeniania się patogena
Warto zwracać szczególną uwagę na niebezpieczeństwo przenoszenia zarodników patogena z zanieczyszczonej gleby na inne pola. Aby tego uniknąć, należy dokładnie czyścić maszyny wraz z oponami, dezynfekować sprzęt rolniczy i obuwie robocze oraz uprawiać zainfekowaną glebę jako ostatnią. Rozpoczynanie prac polowych w gospodarstwie od pola zakażonego i przejazd (bez mycia i dezynfekcji) na następne pola przyczynia się do przenoszenia zarodników patogena. Ponadto drogi publiczne z naniesionym z zakażonych pól błotem wraz z zarodnikami przetrwalnikowymi kiły kapusty jest również jednym ze sposobów rozprzestrzeniania patogena. Do czynników naturalnych przenoszących zarodniki patogena możemy zaliczyć: wodę z zarodnikami kiły kapusty na plantacjach położonych wzdłuż cieków wodnych lub przez systemy melioracyjne, prądy powietrza z cząstkami gleby, zwierzęta (sarny, jelenie, dziki, ptaki), które mogą przenosić zarodniki na odnóżach. Oprócz tego mogą to być nawozy naturalne, np. obornik, jeżeli zwierzęta karmiono porażonymi roślinami.
![](https://akademiarzepaku.pl/wp-content/uploads/2024/05/Slajd29-1024x576.jpg)
Najważniejsze metody ograniczania strat plonu
- Przestrzeganie odpowiednich przerw w uprawie rzepaku.
- Siew odmian o podwyższonej odporności.
- Zwalczanie chwastów kapustowatych i samosiewów rzepaku.
- Nieprzyspieszanie terminu siewu rzepaku.
- Bezwzględne przestrzeganie czystości maszyn rolniczych, kół pojazdów i obuwia.
- Utrzymanie odpowiedniego pH (6,5–7,2).
- Poprawa struktury gleby i uregulowanie stosunków wodnych w glebie.
- Kontrola pól oraz badanie gleby na obecność zarodników kiły kapusty przed planowaną uprawą rzepaku.
Zdaniem profesora zaprawy są przyszłością w ograniczaniu kiły kapusty. Jako przykład ekspert podał badania niemieckie, które polegały na zastosowaniu kombinacji Isotianilu 200 g/l w połączeniu z Bacillus amyloliquefaiens. Takie rozwiązanie może stanowić pomoc w technologii ograniczania P. brassicae!
Na zakończenie prof. Korbas podkreślał, że trzeba umieć zarządzać odpornością odmian i nie uprawiać odmian odpornych na terenach, na których nie występuje kiła kapusty. W Krajowym rejestrze wpisanych jest aktualnie 19 odmian, pochodzących z sześciu firm hodowlanych, a w badaniach rejestrowych w IOR-PIB sprawdzanych jest aktualnie 17 odmian o deklarowanej odporności na kiłę kapusty.