Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu przypomina, że początek wiosennej wegetacji to idealny termin na wykonanie obserwacji polowych zbóż ozimych, gdyż już teraz mogą ujawniać się objawy porażeń wirusowych tych roślin. Z uwagi na brak możliwości chemicznego zwalczania wirusów jedyną formą ochrony upraw są szeroko pojęte działania prewencyjne takie jak m.in.: dobór odmian o podwyższonej odporności, prawidłowa agrotechnika i wreszcie chemiczne ograniczanie liczebności owadzich wektorów wirusów. W drastycznych przypadkach silnych porażeń większości roślin na plantacji trzeba nawet podjąć decyzję o likwidacji i usunięciu zakażonych roślin – źródła wirusów dla infekcji wtórnych.
Wirusy na jęczmieniu
W Polsce największe zagrożenia dla upraw zbóż ozimych, w tym głównie jęczmienia i pszenicy, stanowią wirus żółtej karłowatości jęczmienia (barley yellow dwarf virus, BYDV) oraz wirus karłowatości pszenicy (wheat dwarf virus, WDV). Ponadto nowym zagrożeniem dla polskich upraw zbóż jest wirus G jęczmienia (barley virus G, BVG). Dość niepokojącym zjawiskiem jest wzrost liczebności mieszanych, bardziej niebezpiecznych, infekcji z udziałem 2 lub nawet 3 w/w patogenów. Wymienione gatunki wirusów przenoszą się tylko przez wektory.
W przypadku BYDV są to mszyce, głównie m. czeremchowo-zbożowa i m. zbożowa, BVG przenoszony jest przez m. zbożową i m. kukurydzianą, a WDV przez skoczka- zgłobika prążkowanego. Długa, ciepła i dość sucha jesień w roku 2023, zdecydowanie sprzyjała występowaniu tych szkodników.
Objawy na roślinach
Wykonując obserwacje polowe należy zwrócić uwagę szczególnie na zmianę pokroju roślin: skarłowacenie, nadmierne krzewienie. Ponadto bardzo częstym zjawiskiem są żółtawe bądź pomarańczowo-czerwonawe przebarwienia liści jęczmienia i pszenicy, które z czasem brązowieją i przedwcześnie zamierają. Wymienione objawy mogą wskazywać na porażenia wirusowe. Jednakże, inaczej niż w przypadku chorób grzybowych zbóż, objawy choroby nie są wystarczające, gdyż różne gatunki wirusów mogą powodować podobne objawy i dlatego prawidłowa diagnostyka opiera się na wynikach laboratoryjnych testów diagnostycznych.
Laboratoryjne testy diagnostyczne
Są to serologiczne testy DAS-ELISA, a w przypadku niejednoznacznych wyników testy molekularne – reakcje RT-PCR. Badania takie można wykonać np. w Klinice Chorób Roślin IOR-PIB w Poznaniu. Pierwsze wyniki takich badań dla próbek jęczmienia pobranych na południu Polski, w województwie opolskim, wykazały obecność infekcji mieszanych. Wszystkie nadesłane rośliny były porażone przez BYDV-PAS, a część z nich przez BYDV-PAS i WDV. Objawy infekcji pojedynczych i mieszanych nie różniły się między sobą.
Źródło:agrofagi.com.pl
