Ostatnie lata pokazują wzrost zainteresowania międzyplonami – zarówno w kontekście ekoschematów, jak i świadomości rolników w dbałości o glebę oraz wzbogacaniu płodozmianów o dodatkowe gatunki. Dużo uwagi poświęcamy odpowiedniemu doborowi składu mieszanek, a często zapominamy, że kluczowym elementem sukcesu jest także prawidłowa agrotechnika wysiewu.
Wszystkie ręce na pokład – żniwa za pasem
Planowanie siewu międzyplonów powinno rozpocząć się jeszcze przed wjazdem kombajnów w pole. Należy zacząć od techniki siewu i terminu wysiewu: Jeszcze 10 lat temu najczęściej wykorzystywano rozsiewacze, czyli tzw. bączki nabudowane na bronach talerzowych i kultywatorach podorywkowych. Nie było w tej technologii nic złego, bo w większości wypadków wysiewane były mieszanki oparte na gorczycy, gryce, łubinie oraz grochu, które nie wymagają precyzyjnej głębokości siewu. Obecnie, wraz z dostępnością bardziej zróżnicowanych mieszanek oraz rosnącą świadomością rolników, międzyplony traktowane są jako kolejny plon i wymagają precyzyjnego umieszczenia w glebie. Coraz częściej wykorzystuje się więc siewniki talerzowe umożliwiające kontrolę głębokości i dawki wysiewu nasion, co jest szczególnie ważne w uproszczonych systemach uprawy bezorkowej.
Kosimy wysoko – oszczędzamy wilgoć
Warto zastanowić się nad wysokością koszenia zbóż. Niskie koszenie pozostawia wizualny „porządek” na polu przez równomierne rozłożenie pociętych resztek na powierzchni (o ile dysponujemy rozrzutnikiem plew), ale ma niestety negatywny wpływ na nadmierne ogrzewanie gleby i przyspiesza jej przesuszanie. Zostawiając ściernisko na wysokości 30-35cm umożliwiamy naturalne zacienienie, które chroni życie biologiczne gleby i osłania przed parowaniem. W przypadku braku opadów takie zacienienie zatrzymuje wilgoć na wierzchniej warstwie gleby nawet 5-7 dni dłużej, niż w przypadku krótko ściętego ścierniska. Ten czas może być kluczowy dla zapewnienia dobrych wschodów międzyplonów, szczególnie w okresie intensywnych prac żniwnych.
Słoma dla zwierząt – a co z glebą?
W Polsce mamy duży udział gospodarstw z produkcją zwierzęcą, w której słoma często zbierana jest na potrzeby ścielenia. Później jej wywóz jest rekompensowany przez nawozy naturalne w postaci obornika, dlatego też o ubytek materii organicznej nie musimy się tak bardzo martwić. Jednak warto pamiętać, że zbieranie balotów to dodatkowy czas, w którym gleba pozostanie bez okrywy. Jeśli ilość słomy pozwala, to można zostawić wyższe ściernisko albo poczekać na opady deszczu, które zapewnią lepsze warunki do siewu i wschodów.
Fitosanitarność samosiewów jęczmienia
Jęczmień z racji dużego zapotrzebowania chętnie jest wysiany przez rolników w całym kraju. Samosiewy jęczmienia potrafią skutecznie zadusić młode międzyplony, zwłaszcza przy wczesnych siewach. Dlatego warto najpierw doprowadzić do ich skiełkowania i zniszczyć je mechanicznie, a dopiero potem wysiewać międzyplony. W przypadku pszenicy ten problem nie jest aż tak istotny, dlatego można siać międzyplon nawet bezpośrednio za kombajnem.
Warto rozważyć też siew bezpośredni, jeśli dysponujemy odpowiednim rodzajem siewnika. Duża część siewników No-Till nie pobudza samosiewów jak standardowe zestawy Min-Till, co może być korzystne w walce z samosiewami jęczmienia.
Termin siewu i przygotowanie podłoża kluczem do sukcesu
Kluczowe to: jaki jest cel wysiewu międzyplonów przed kolejnym plonem głównym? W przypadku upraw jarych mamy większą elastyczność, ponieważ mieszanka w całości lub w formie mulczu może zostać na polu aż do wiosny. Pozostawione resztki zmagazynują składniki odżywcze, poprawią życie biologiczne gleby i spełnią założenia ekoschematu międzyplonu ozimego. Jeśli natomiast chcemy zabezpieczyć glebę przed erozją i wysokimi temperaturami latem przed siewem plonu ozimego, np. pszenicy to mieszanka powinna być wysiana najwcześniej jak to możliwe. Musimy zadbać o prawidłowe przygotowanie podłoża, zapewniając odpowiednią wilgotność na optymalnej głębokości siewu. Wieloletnie doświadczenia hodowcy i producenta międzyplonów Viterra®, oferowanych przez Saaten-Union pokazują, że głębokość 1,5-2 cm jest najlepsza dla mieszanek roślin grubonasiennych i drobnonasiennych.
Słoma została, a plon wciąż niski – co poszło nie tak?
Pozostawiona na polu słoma wiąże azot potrzebny do rozkładu resztek pożniwnych, co może ograniczać wschody mieszanki. Szczególnie w uproszczonych systemach uprawy, gdy na powierzchni gleby pozostaje duża ilość słomy, może dochodzić do zużywania dostępnego w glebie azotu na potrzeby rozkładu resztek pożniwnych. Przy wysokim stosunku C:N resztek pożniwnych warto rozważyć zastosowanie dawki startowej nawozu zawierającego azot, aby zasilić międzyplon. Najczęściej rekomenduje się dodatkowe 8-10kg N/ha w celu pobudzenia roślin mieszanki do wzrostu i pozwala ominąć okresową blokadę azotu na głębokości siewu. Doświadczenia pokazują, że przy takiej dawce azotu mieszanka jest w stanie wyprodukować nawet 50% więcej masy zielonej.
Kolejną ważną kwestią jest wciskanie słomy w bruzdy wraz z nasionami, co ogranicza kontakt nasion z glebą i prowadzi do nierównomiernych wschodów. Dlatego tak ważne jest precyzyjne przygotowanie podłoża, na przykład poprzez równomierne rozciągnięcie resztek pożniwnych za pomocą brony mulczowej.
Nie zapominajmy o zdrowym rozsądku!
Powyższe zagadnienia to przede wszystkim wskazówki i tematy do przemyślenia przed zbliżającymi się żniwami. Temat prawidłowej agrotechniki wysiewu mieszanek międzyplonowych jest tak rozległy, że można by było o tym napisać niejedną książkę. Zachowajmy zdrowy rozsądek przy doborze odpowiedniej mieszanki pod kątem planowanego płodozmianu oraz posiadanego parku maszynowego w gospodarstwie. Prawidłowo wysiany międzyplonowa odda z nawiązką poniesione koszty, zabezpieczy przed erozją i przygotuje glebę przed siewem kolejnego plonu.
ZDROWA GLEBA = ZDROWY POLON!
Saaten-Union Polska promuje nową gamę mieszanek międzyplonowych dla poprawy żyzności gleby Viterra® oraz paszowych V-Max®, które pochodzą od renomowanego hodowcy, firmy P.H. Petersen. Firma jest znana na świecie m.in. z hodowli rzodkwi oleistej dedykowanej do walki z nicieniami.
Więcej informacji na: https://www.saaten-union.pl/mieszanki-miedzyplonowe/
Autor: Hubert Goliński, Manager ds. Produktu i Handlu Mieszanek Międzyplonowych, Saaten-Union Polska
