Rzepak, aby mógł wykorzystać swój potencjał plonotwórczy, musi być uprawiany w żyznej glebie. Przede wszystkim należy zadbać o właściwy odczyn gleby (pH), który ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Optymalny przedział odczynu dla rzepaku ozimego to pH 6,0–7,0 (im gleba cięższa, tym wyższa wartość odczynu w podanym przedziale). Odczyn gleby ma bardzo istotny wpływ na środowisko życia roślin, tj. na glebę. Regulując go np. poprzez wapnowanie, tworzy się strukturę gruzełkowatą gleby. Rośliny uprawiane na glebach gruzełkowatych lepiej rozwijają system korzeniowy (gleby te charakteryzują się dobrymi stosunkami wodno-powietrznymi), a w związku z tym mają do dyspozycji więcej wody i składników pokarmowych. Wapnowanie wpływa również na właściwości chemiczne gleby, m.in. decyduje o dostępności składników pokarmowych dla roślin. Ma również wpływ na aktywność mikroorganizmów glebowych. W odczynie kwaśnym najlepiej rozwijają się grzyby, a większość gatunków mikroflory najlepiej rozwija się w odczynie obojętnym. Nieodpowiedni odczyn gleby prowadzi do zakłócenia szeregu procesów, co ma negatywny wpływ na odżywienie roślin, a w konsekwencji na ich plony.
Kiedy należy stosować nawozy wapniowe i jakie?
Wapnowanie powinno się wykonywać co 3–5 lat. Gleby lekkie wapnujemy częściej mniejszymi dawkami, natomiast gleby ciężkie większymi.
W uprawie rzepaku nawozy wapniowe powinno stosować się pod przedplon rzepaku, dlatego że efekt działania nawozów odkwaszających jest najlepszy w drugim roku po ich zastosowaniu. Jeżeli nie udało się wykonać wapnowania pod przedplon, a gleba jest zakwaszona, to nawóz wapniowy należy zaaplikować natychmiast po zbiorze przedplonu i dobrze go wymieszać z glebą. W takim przypadku ze względu na szybkość działania, o ile to możliwe preferowane są nawozy tlenkowe lub węglanowo-tlenkowe na glebach lżejszych (przy czym nie można przesadzić z formami tlenkowymi, aby nie zakłócić wschodów rzepaku). Trzeba pamiętać, że warunkiem prawidłowego działania nawozów wapniowych jest ich równomierne wymieszanie z glebą na całej głębokości warstwy ornej. Dlatego zaleca się wapnować bezpośrednio na ściernisko, a następnie wykonać uprawę, która w połączeniu z późniejszą orką siewną pozwala na spełnienie tego warunku.
Na rynku dostępne są nawozy typu węglanowego (działają wolniej, ale łagodniej) i tlenkowego (działają szybciej, ale agresywniej). Nawozy węglanowe polecane są na wszystkie gleby, przy czym wskazane jest, aby były one lekko zakwaszone, gdyż nawozy te słabo rozpuszczają się w wodzie. Forma tlenkowa natomiast działa szybko, ponieważ rozpuszcza się w wodzie, i zalecana jest na gleby średnie i ciężkie. Forma ta poza odkwaszaniem ma również pozytywny wpływ na strukturę i warunki wodno-powietrzne. Nie zaleca się jej stosować (szczególnie w wysokich dawkach) na gleby lekkie, gdyż specyfika działania tych nawozów (po zastosowaniu wydziela się wysoka temperatura) sprawia, że częściowo zostaje spalona materia organiczna (próchnica), a gleby lekkie są ubogie w ten składnik. Stosując nawozy tlenkowe, trzeba pamiętać, że jednorazowa dawka wapna nie powinna przekraczać 2 t/ha CaO na glebach lekkich, 3 t/ha CaO na glebach średnich i 4 t/ha CaO na glebach ciężkich, aby nie doprowadzić do zjawiska zwanego potocznie przewapnowaniem, które okresowo ogranicza roślinom dostępność składników pokarmowych.
