Uprawa zbóż prawie zawsze niesie ze sobą ryzyko porażenia przez agrofagi, m.in. przez grzyby. Zapobieganie obecności i rozwojowi sprawców chorób to wykorzystywanie odporności roślin na patogeny. Odporność ta, może być różna w zależności od gatunku i odmiany. Siew odmian odpornych jako sposób walki z agrofagami i połączenie tego sposobu ograniczenia chorób np. z metodą chemiczną (zaprawianie, opryskiwanie) daje efekty ekonomiczne. Hodowla odpornościowa roślin to jeden z najefektywniejszych elementów integrowanej ochrony roślin.
Odmiany odporne lub wykazujące podwyższoną odporność
Uprawiając odmiany odporne lub o podwyższonej odporności, wykorzystuje się naturalne procesy samoregulacji. Odporność roślin uwarunkowana przez geny zajmuje bardzo ważne miejsce w integrowanej ochronie. Jest to jedna z najlepszych niechemicznych metod walki z chorobami. Siew odmian odpornych pozwala na wyzwolenie naturalnych mechanizmów regulacji i zmniejszenie się pojawiania agrofagów powodujących straty o znaczeniu ekonomicznym. Uprawa odmian odpornych zmniejsza obecność grzybów w łanie, ponieważ tkanki tych roślin nie są podatne na porażenie przez patogeny.
Przykładami odmian pszenicy ozimej najbardziej odpornych na rdzę żółtą są SU TAROCCA oraz SU BANATUS. Wśród odmian pszenżyta niekwestionowanymi liderami są SU LIBORIUS oraz SU ATLETUS.
Odmiany tolerancyjne
Oprócz odporności na porażenie przez grzyby, bardzo duże znaczenie ma również zjawisko tolerancji. Odmiany tolerancyjne pomimo porażenia przez agrofagi plonują na wysokim poziomie zapewniającym opłacalność produkcji. Dzięki pracy hodowców na rynku dostępne są np. odmiany jęczmienia ozimego o wysokiej tolerancji na porażenie przez grzyb Rhynchosprium secalis wywołującego rynchosporiozę zbóż, jak również odmiany jęczmienia jarego i ozimego tolerancyjne na Blumeria graminis – sprawcę mączniaka prawdziwego zbóż i traw.
Przykładami odmian o wysokiej tolerancji na mączniaka, czyli patogena spotykanego prawie zawsze jesienią są odmiany SU LAUBELLA, SU MIDNIGHT oraz SU VIRENI.
Hodowla odmian roślin odpornych na choroby dostarcza odmiany, które plonują na wysokim poziomie, i które przewyższają odpornością istniejące genotypy (odmiany). Odporność odmiany trwa kila lat. Populacja grzyba przystosowuje się do nowych warunków. Zjawisko to nazywamy przełamaniem odporności. Tym niemniej udaje się wytworzyć odmiany, które charakteryzują się wysoką odpornością na kilka lub jednego grzyba chorobotwórczego.
Autor: Tomasz Szymański, Saaten-Union Polska
Nowe i popularne odmiany zbóż, rzepaku i mieszanek międzyplonowych
