Rzepak ozimy zaliczany jest do roślin o bardzo dużych potrzebach pokarmowych. Przed siewem rzepak powinien być nawożony przede wszystkim fosforem i potasem, a często także azotem i magnezem. Prawidłowe odżywienie rzepaku w okresie jesiennym wpływa na rozwój roślin oraz ich przygotowanie do zimy. Należy pamiętać, że rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, dlatego nawożenie przedsiewne, powinno być tak opracowane, aby umożliwić roślinom zbudowanie odpowiedniej rozety, oraz wzbogacić glebę w przyswajalny fosfor, potas i magnez.
Resztki pożniwne
Ustalając wysokość nawożenia mineralnego fosforem i potasem rzepaku poza ustaleniem zapotrzebowania i uwzględnieniem zasobności gleby w przyswajalne składniki pokarmowe trzeba również mieć na uwadze dopływ składników z przyorywanych resztek pożniwnych lub stosowanych nawozów naturalnych (obornik, gnojówka, gnojowica). Przyoranie słomy powoduje, że do gleby wraca większość pobranego przez rośliny potasu, gdyż składnik ten gromadzony jest przede wszystkim w organach wegetatywnych roślin. Inaczej wygląda sytuacja z fosforem, który głównie gromadzony jest w ziarnie i nasionach, i w większości wywożony jest z pola. Natomiast w przypadku nawozów organicznych i naturalnych, takich jak: słoma, obornik, gnojowica, w pierwszym roku po ich wprowadzeniu dostępna dla roślin jest tylko część składników pokarmowych. Dzieje się tak, gdyż nawozy te rozkładają się w glebie przez kilka lat. Przyjmuje się, że w pierwszym roku uwalnia się do gleby około 15-30% fosforu i 50-70% potasu. Podczas, gdy w całym zmianowaniu wartości te zwiększają się do 40-60% w przypadku fosforu i nawet 80-90% w przypadku potasu. Decydując się na przyoranie słomy trzeba dobrze ją rozdrobnić i wymieszać z glebą (im gleba cięższa tym płyciej, aby była dostateczna dostępność tlenu), a przede wszystkim należy zastosować azot na jej mineralizację – dotyczy słomy zbóż.
Nawożenie fosforem
Fosfor odpowiada między innymi za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego (dobrze rozwinięty system korzeniowy zapewnia lepszą zimotrwałość roślin, a także dostępność wody i składników pokarmowych przez co rośliny są lepiej odżywione i mniej wrażliwe na suszę). Przed siewem rzepaku zasobność gleby w fosfor powinna wynosić od 14 do 18 mg P2O5/100 g gleby. Przy tak przygotowanym stanowisku można ograniczyć nawożenie mineralne, gdyż znaczna część zapotrzebowania roślin zostanie pokryta z gleby. Dostępność fosforu będzie tym większa im wyższa będzie zasobność gleby w przyswajalne składniki pokarmowe, a także gdy będą lepsze warunki ich pobierania, tj. odpowiedni odczyn, struktura i zasobność w materię organiczną. W takich warunkach, przy odpowiedniej zasobności gleby, aby uzyskać plon w granicach 4-5 ton nasion z hektara wskazane jest nawożenie w granicach 80-110 kg P2O5/ha. Natomiast na glebach o niskiej zasobności nawożenie mineralne należy zwiększyć o około 25-50%. Należy pamiętać, że rzepak ma głęboki system korzeniowy i pobiera składniki pokarmowe także z podglebia. Stąd też zwiększone nawożenie rośliny przedplonowej wpływa również na wzbogacenie głębszych warstw gleby.
Nawożenie potasem
Potas wraz z fosforem i innymi składnikami pokarmowymi pełni kluczową rolę w tworzeniu rozety rzepaku i jego przezimowaniu. Rośliny prawidłowo odżywione potasem racjonalnie gospodarują wodą, co jest szczególnie ważne przy niedoborach opadów, które cyklicznie występują w naszym kraju. Dlatego pod uprawę rzepaku najlepsze są gleby wytworzone z glin lub piasków gliniastych, które są naturalnie zasobne w potas. Warunkiem dostępności potasu dla roślin jest odpowiedni system nawożenia, który po zbiorze przedplonu zapewni zasobność gleby w przyswajalny składnik. Przy odpowiedniej zasobności gleby, aby uzyskać plon w granicach 4-5 ton nasion z hektara wskazane jest nawożenie w granicach 140-180 kg K2O/ha. Nawożenie rzepaku ozimego, szczególnie potasem można podzielić na dwie części, tj. około 1/2 do 3/4 zastosować jesienią przedsiewnie, a około 1/2 lub 1/4 wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji lub na terenach, na których w okresie wiosennym zwykle występuje niedobór wody jeszcze jesienią przed spoczynkiem zimowym, gdyż trzeba mieć na uwadze, że nawóz, aby mógł zadziałać musi się rozpuścić i przemieścić w głąb gleby, a do tego potrzebne są opady.
Nawożenie magnezem
Jesienne nawożenie magnezem, należy zastosować, gdy rzepak uprawiany jest na glebach o niskiej zasobności w ten składnik. Nawóz należy zaaplikować przed siewem rzepaku lub po jego wschodach. Magnez jest składnikiem podatnym na wymywanie, dlatego w okresie jesiennym, szczególnie na glebach lekkich nie należy stosować zbyt wysokich dawek tego składnika w nawozach łatwo rozpuszczalnych w wodzie. W sytuacji, gdy gleba charakteryzuje się co najmniej krytyczną zawartością tego składnika, tj. znajduje się co najmniej w górnych granicach zasobności średniej nawożenie podstawowe z powodzeniem można przeprowadzić wczesną wiosną (najlepiej jeszcze przed nawożeniem azotem). Jednakże w takim przypadku należy stosować nawozy szybko działające, tj. zawierające magnez w formach rozpuszczalnych w wodzie, do których przede wszystkim zaliczają się nawozy posiadające ten składnik w postaci siarczanu magnezu. Przykładowo stosując 1 dt kizerytu wprowadza się do gleby 25 kg MgO i 20 kg S/ha. Warto podkreślić, że w tym nawozie nie tylko magnez znajduje się w postaci łatwo dostępnej dla roślin, ale również siarka. Zatem stosując ten nawóz wczesną wiosną w/w ilości pokrywamy około 50% potrzeb nawozowych względem tego składnika.
Nawożenie azotem
Planując nawożenie przedsiewne trzeba mieć na uwadze, że głównym składnikiem pokarmowym, który jest odpowiedzialny za prawidłowy rozwój rzepaku do zimy jest azot. Z jednej strony azotem jesienią należy nawozić z umiarem i unikać przenawożenia tym składnikiem. Z drugiej strony dobrze rozwinięty łan rzepaku już jesienią jest w stanie pobrać od 60 do 80 kg N/ha. Zatem, aby zapewnić odpowiednią fazę rozwojową roślin przed zimą, jak i ich właściwe odżywienie zlecane jest nawożenie azotem, średnio w ilości około 40-50 kg/ha, szczególnie gdy: rzepak uprawiany jest w stanowiskach ubogich w azot; rzepak będzie zasiany w opóźnionym terminie; po przedplonach zbożowych, szczególnie gdy przyorano słomę, a nie zastosowano w ogóle lub zastosowano zbyt małą dawkę azotu na jej mineralizację; gdy panują złe warunki do mineralizacji azotu glebowego (zła struktura, niski odczyn, niskie temperatury i duże opady.
