Po raz kolejny firma RAPOOL Polska zorganizowała cykl zimowych konferencji. W tym roku hasło przewodnie to „INNOWACJE W RZEPAKU – Nowe Horyzonty Wiedzy”. Konferencje odbywały się w trzech lokalizacjach. Podczas spotkań poruszano tematy związane z uprawą rzepaku ozimego, optymalizacją wykorzystania azotu, rolą międzyplonów w płodozmianach, hodowlą i adaptacją odmian do warunków uprawy, a także wyborem właściwej odmiany w dobie zmieniających się warunków klimatycznych. Konferencję otworzył Artur Kozera, który przywitał zgromadzonych gości, przedstawił prelegentów oraz program konferencji.
Globalny rynek rzepaku – analiza tendencji, wyzwań i perspektyw
Sytuację na rynku rzepaku przedstawił Andrzej Duszejko – prezes RAPOOL Polska. Według prelegenta powierzchnia uprawy rzepaku zmniejszyła się na całym świecie i obecnie wynosi 39,1 mln ha. W Europie (Unia Europejska + Wielka Brytania) powierzchnia zasiewów rzepaku to ok. 6,53 mln ha, z tego w Polsce areał uprawy rzepaku to około 970 tys. ha. Prelegent zwrócił uwagę, że w tym sezonie tylko około 700 tys. hektarów zostało obsianych kwalifikowanym materiałem nasiennym. Zdaniem eksperta takie działania będą miały wpływ na obniżenie plonów rzepaku w 2024 roku. Światowa produkcja rzepaku jest obecnie na poziomie około 75 mln ton, z tego w Europie około 20 mln ton. Główni producenci rzepaku w Europie to Francja, Niemcy i na trzecim miejscu Polska. W 2023 roku rzepak w Polsce rzepak uprawiano na powierzchni ponad 1 mln hektarów, a średni plon uzyskano na poziomie 3,25 t z hektara. Podsumowując, Andrzej Duszejko podkreślił, że w związku ze zmniejszeniem zapotrzebowania na biopaliwa oczekuje się, że wykorzystanie olejów roślinnych może spaść wraz z oczekiwanym dalszym odchodzeniem od oleju palmowego na korzyść oleju rzepakowego. Ogólnie rzecz biorąc, olej rzepakowy posiada nadal duży potencjał popytowy, także w przyszłości.
Hodowla rzepaku w poszukiwaniu odporności na choroby i tolerancji na szkodniki
Gościem specjalnym na zimowych konferencjach firmy RAPOOL była Gesa Dreses z RAPOOL Ring GmbH, która omówiła temat związany z rolą hodowli w poszukiwaniu tolerancji oraz nowych odporności na choroby i szkodniki. Prelegentka przedstawiła kamienie milowe hodowli Rapool w kierunku tolerancji i odporności na choroby. Na przykładzie kiły kapusty szczegółowo omówiła odporności odmian na patogeny. Kiła kapusty jest to bardzo groźna choroba, którą wywołuje pierwotniak przenoszony przez glebę Plasmodiophora brassicae. Objawy kiły kapusty to występujące na korzeniach rzepaku galasy, które są siedliskiem milionów zarodników przetrwalnikowych i mogą utrzymywać się w glebie przez co najmniej 20 lat, i w tym czasie infekować uprawy rzepaku lub innych roślin krzyżowych. Roślinami żywicielskimi kiły kapusty są rzepak, rzodkiew, gorczyca, a także tasznik pospolity. Rozwojowi choroby sprzyja ciepła i wilgotna jesień z temperaturami gleby (do 20-25oC). Prelegentka przypomniała również odporność „MENDLOWSKĄ” na kiłę kapusty, która nadal działa nawet na polach zarażonych kiłą, ale została rozszerzona o nową genetycznie odporność Clubroot Resistance Enhanced 1 (CRE1NEW). Firma Rapool wprowadziła na rynek odmianę CREATE z odpornością CRE1. Gesa Dreses omówiła również rolę hodowli w kierunku tolerancji względem szkodników i poszukiwanie alternatywnych rozwiązań – na przykładzie pchełki rzepakowej. Szkodnik ten zagraża uprawie rzepaku głównie jesienią. Migracja pchełek rozpoczyna się często pod koniec sierpnia oraz na początku września. Do wzrostu populacji tego szkodnika w Europie przyczyniło się ograniczenie zapraw insektycydowych. Oprócz tego występująca w trakcie siewu susza oraz presja ze strony pchełek obniża wczesny wigor i potencjał rzepaku do wzrostu. Na zakończenie swojego wystąpienia prelegentka poruszyła zagadnienia związane z siewem rzepaku z roślinami towarzyszącymi i ich wpływ na redukcję uszkodzeń przez chrząszcze i larwy. Podsumowując, Gesa Dreses podkreśliła, że wczesny siew w połączeniu z innymi technikami (nawożenie, rośliny towarzyszące) oraz odpowiednie insektycyd są najbardziej efektywną kombinacją w celu zminimalizowania problemu ze szkodnikami rzepaku.
Optymalizacja wykorzystania azotu w uprawie rzepaku
Ekspertem z zakresu nawożenia rzepaku był prof. Witold Szczepaniak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Profesor omówił temat dotyczący optymalizacji wykorzystania azotu w uprawie rzepaku. Przypomniał podstawy nawożenia azotem, m.in. od czego zależy efektywność nawożenia azotem, jaka jest fizjologia plonowania rzepaku w zależności od fazy rozwojowych rzepaku. Zdaniem eksperta azot będzie efektywny tylko wtedy, kiedy zadbamy o jego pobieranie z gleby i przetwarzanie go w roślinie. Na pobieranie tego składnika z gleby wpływają: wilgotność gleby, ilość i rozkład opadów, odczyn gleby, toksyczność glinu, dostępność wapnia, gęstość objętościowa gleby warstwy ornej i podornej, odżywienie roślin fosforem, magnezem, potasem, wapniem, cynkiem, borem, manganem, miedzią itd. oraz stan hormonalny rośliny (cynk, bor, miedź, mangan, inne…), zawartość dostępnych form potasu, fosforu, magnezu, wapnia, siarki i mikroelementów – antagonizm i synergizm. Azot będzie efektywny tylko wtedy, kiedy zadbamy o jego pobieranie z gleby i przetwarzanie w roślinie. Metabolizmem azotu w roślinie sterują składniki mineralne odpowiedzialne za: fotosyntezę (Mg, Ca, S, Fe, Mn, Zn), redukcję azotanów (Mo, Fe, S), transport węglowodanów (P, K, Mg), układy enzymatyczne kontrolujące syntezę białek oraz tłuszczów, a także innych metabolitów (S, Mo, Cu, Zn). Profesor Szczepaniak podkreślił również rolę wiosennego nawożenia azotem, zwracając szczególną uwagę na dawki, dobór nawozów, termin aplikacji i technikę stosowania oraz nawożenie siarką. Ekspert nawiązał również do obowiązującego od 2023 r. programu azotanowego, który daje możliwość elastycznego stosowania nawozów zawierających w składzie azot. Można je stosować w okresie od 1. do ostatniego dnia lutego, jeżeli wystąpią odpowiednie warunki pogodowe, takie jak: przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczy 3°C (dotyczy możliwości nawożenia roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych) oraz gdy przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczy 5°C (dotyczy możliwości nawożenia pozostałych upraw). Profesor zachęcał rolników do korzystania ze specjalnie przygotowanej przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) strony internetowej https://agrometeo.imgw.pl. Zdaniem eksperta azot będzie efektywny tylko wtedy, kiedy zadbamy o pobieranie składnika z gleby i przetwarzanie go w roślinie.
Odmiany rzepaku w dynamicznie zmieniających się warunkach uprawy
Artur Kozera z RAPOOL Polska omówił wybrane wyniki badań agrotechnicznych prowadzonych na Platformach Doświadczalnych RAPOOL. Firma prowadzi prace badawcze w Stacji Doświadczalno-Hodowlanej Saaten-Union w Spytkówkach oraz Stacji NPZ-Lembke w Grabonogu. Założone doświadczenia obejmują dwa terminy siewu (optymalny i opóźniony), trzy poziomy wiosennego nawożenia azotem oraz sześć odmian. Artur Kozera komentując wyniki badań, zwrócił uwagę, że w latach 2019-2021 poziom plonowania rzepaku z różnych terminów siewu był bardzo zbliżony, natomiast w latach 2022-23 rośliny z opóźnionego terminu siewu, plonowały lepiej niż te z optymalnego – uzyskano plon wyższy o 300 kg z hektara. Innym ciekawym doświadczeniem omawianym przez prelegenta była ocena wpływu terminu zbioru na plon rzepaku. Opóźniony zbiór rzepaku przeprowadzono 5 sierpnia 2023 roku. Uzyskane wyniki pokazują, że rzepak zebrany w późniejszym terminie plonował o 600 kg z hektara więcej, niż ten zebrany 21 lipca 2023. Jak podkreślał Kozera, nowa genetyka daje wiele możliwości. Jest obecnie dostosowana do tego, że niektóre odmiany można wysiewać lub zbierać w opóźnionych terminach, jeżeli nie ma sprzyjających warunków do ich wykonania w optymalnym terminie. Nowe odmiany zawierają szereg cech prozdrowotnych, które pozwalają na budowanie wysokiego plonu nawet w stresowych warunkach.
Artur Kozera przedstawił nowe odmiany zarejestrowane w Polsce w 2024 roku, które zwierają szereg przydatnych cech, takich jak np. nowe odporności na Phomę oraz na kiłę kapusty – CRE1.
BERNSTEIN F1 Nowość 2024
Jest to nowa odmiana mieszańcowa, która posiada pełen pakiet odporności na choroby grzybowe i wirusowe. Posiada odporność na suchą zgniliznę kapustnych – gen RLM7 oraz gen TuYV zabezpieczający ją przed wirusem żółtaczki rzepy. Odmiana ta adaptuje się do różnych warunków glebowych. Charakteryzuje się bardzo dobrym wigorem początkowym, dynamicznie buduje biomasę w okresie jesiennym. Wyróżnia ją bardzo wysoka zimotrwałość. Bardzo dobrze plonuje zarówno na stanowiskach słabszych, jak i dobrych oraz bardzo dobrych. Potwierdzają to doświadczenia rejestrowe COBORU.
CREATE F1 Nowość 2024
Jest to najnowsza propozycja z segmentu odmian z podwyższoną odpornością na najczęściej występujące rasy kiły kapusty. Posiada gen odporności na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) oraz gen RLM7. Jest to odmiana z nową rozszerzoną odpornością na kiłę kapusty. Aby rozszerzyć zakres ras, hodowcy wprowadzili nową cechę odporności CRE1 (Clubroot Resistance Enhanced 1). CRE1 jest opornością specyficzną i chroni przed rasami niezjadliwymi dla odmiany MENDEL i znacznie większą liczbą ras, które są zjadliwe dla tej odmiany. CRE1 stanowi przedłużenie odporności MENDELA, umożliwiając uprawę nowych odmian rzepaku w obszarach z dużą presją patotypów kiły kapusty. Rozszerzona odporność CRE1 zapewnia dodatkowe zabezpieczenie przed większą liczbą patotypów choroby. Dotychczasowa (Mendlowska) odporność na kiłę obniża ryzyko uprawy przynajmniej o 65%. Natomiast CRE1 obniża ryzyko infekcji kiłą o kolejnych 20%. Odmianę tę charakteryzuje wysokie plonowanie w doświadczeniach COBORU – średni plon względny w latach 2022-2023 – 105% wzorca (49,3 dt/ha), w 2022 – 49,6 dt/ha, a w 2023 – 48,9 dt/ha.
Oprócz nowości prelegent zaprezentował odmiany z portfolio RAPOOL, które od lat są wysiewane na polach rolników. Należ do nich, takie odmiany jak: JUREK F1, TEMPTATION F1, CROCANT F1, CROMAT F1, DUKE F1 i ATORA F1.
Rola miedzyplonów TerraLife w płodozmianach
Jednym z partnerów zimowych konferencji była firma DSV Polska. Przedstawiciel firmy Jerzy Trościanko omówił rolę międzyplonów TerraLife w płodozmianach. Prezenter podkreślił, że międzyplony wzbogacają glebę w substancje organiczne (tworzenie próchnicy) i ograniczają wypłukanie składników pokarmowych; zacieniają glebę – regulując temperaturę i chroniąc przed parowaniem; regulują infiltrację wody i jej zasoby dla upraw następczych; dostarczają pożywienie dla organizmów glebowych, wpływając na podniesienie aktywności biologicznej gleby oraz chronią przed erozją i poprawiają strukturę i nośność gleby.
Prelegent przedstawił również alternatywne sposoby uprawy rzepaku z wykorzystaniem roślin towarzyszących. Rośliny towarzyszące uprawiane z rzepakiem chronią uprawę główną przed szkodnikami i chwastami. Przykładem mieszanki polecanej do uprawy z rzepakiem jest BrassicaPro. Jest to starannie dobrana kombinacja różnych gatunków roślin wspomagających strukturę gleby, takich jak: seradela, len oleisty, łubin wąskolistny, k. aleksandryjska, k. perska, ramtil. Charakteryzuje ją wysoki udział roślin bobowatych, który ma pozytywny wpływ na stosunek C: N. BrassicaPro może być również stosowana jako mieszanka międzyplonowa z dużą ilością roślin bobowatych, na przykład w płodozmianie z rzepakiem.
Wybór odmiany kukurydzy jako kluczowy czynnik sukcesu
Drugim partnerem zimowych konferencji Rapool Polska była firma Saaten-Union Polska. Przedstawiciel firmy Rafał Spychała podsumował zbiory i produkcję kukurydzy w Polsce w sezonie 2023. Prelegent przedstawił także prognozy uprawy kukurydzy w Unii Europejskiej na 2024 rok. Zdaniem eksperta powierzchnia uprawy kukurydzy będzie na poziomie roku ubiegłego, zmniejszy się natomiast powierzchnia uprawy kukurydzy kiszonkowej o około 2%, prognozowany jest natomiast lekki wzrost kukurydzy ziarnowej (+1%).
Rafał Spychała omówił znaczenie doboru odpowiedniej odmiany. Zdaniem prelegenta odpowiednia odmiana to kluczowy czynnik sukcesu w uprawie kukurydzy. Przykładem takich odmian są nowości z oferty firmy Saaten-Union, takie jak: SOLAKING – jest to odmiana ziarnowa, średnio-późna, FAO 260 o typie ziarna dent. Wyróżnia ją wysoka waga hektolitra ziarna i wysoka masa 1000 ziaren oraz dynamiczne oddawanie wody (dry down). Odmiana ta charakteryzuje się dobrym początkowym wzrostem roślin. Dopasowuje się do różnych stanowisk od słabych do bardzo dobrych. Rośliny średnio-wysokie o bardzo dobrej odporności na wyleganie. Odmian zdrowa, szczególnie tolerancyjna na Fusarium oraz omacnicę. Odmiana cechuje się bardzo wysoką zawartością skrobi. Kolejna nowość to TIGUAN – jest to odmiana typowo kiszonkowa, średnio-wczesna, FAO 250 o typie ziarna flint/dent. Charakteryzuje ją bardzo szybki wzrost początkowy. Rośliny wysokie o bujnym ulistnieniu w typie Stay-Green. Jest to mieszaniec o bardzo wysokim plonie biomasy. Wyróżnia się plonem zarówno na stanowiskach o bardzo małym potencjale wzrostu – słabe lub wadliwe gleby, okresowe susze, chłody wiosenne, wysokie temperatury w czasie wegetacji; jak i stanowiska o bardzo wysokim potencjale plonu – optymalne warunki do rozwoju roślin.
Oprócz nowości Rafał Spychała przedstawił odmiany kukurydzy z oferty firmy, które od wielu lat są wysiewane przez rolników, np., PUMORI, SUMUMBA, SUCORN, SUSANN oraz odmiany soi i słonecznika.
