Polska jest liderem w uprawie mieszanek zbożowych. Ma największy ich udział w strukturze zasiewów w całej Unii Europejskiej. Zainteresowanie rolników tym rozwiązaniem wynika przede wszystkim z redukcji kosztów produkcji, zwiększenia wierności plonowania, ograniczenia chemicznej ochrony plantacji. Duże zróżnicowanie jakości gleb na małej powierzchni także sprzyja temu wyborowi. Mieszanki, w porównaniu z czystymi zasiewami, są bardziej tolerancyjne zarówno na gorsze warunki siedliskowe, jak i agrotechniczne. Skutkuje to większą stabilnością plonowania. Mniej korzystne warunki dla rozwoju jednego komponentu, mogą być optymalne dla drugiego. Uzyskuje on wówczas pozycję dominującą i rekompensuje stratę plonu pierwszego. Uprawa mieszanek wpisuje się w stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin. Redukcji stosowanych pestycydów sprzyja zdecydowanie większa konkurencyjność mieszanek w stosunku do chwastów, mniejsza tendencja do wylegania, a także i wyższa zdrowotność. W odpowiednio skomponowanej mieszance porażenie chorobami może być nawet o połowę niższe w porównaniu ze średnim natężeniem infekcji z czystych siewów. Dodatkowym atutem tego rozwiązania jest możliwość zmniejszenia nakładów na nawożenie. Zróżnicowane systemy korzeniowe skuteczniej penetrują glebę i efektywniej wykorzystują składniki pokarmowe. Plantacje mieszanek cechuje też zdecydowanie większa tolerancja na okresowe niedobory wody.
Uprawa mieszanek rekomendowana jest przede wszystkim w gospodarstwach wielkoobszarowych, w których udział zbóż w strukturze zasiewów jest wysoki, a uproszczenia uprawowe prowadzą do zaburzenia równowagi biologicznej. Wysokie, a przede wszystkim stabilne plonowanie mieszanek związane jest z komplementarnością, kompensacją i konkurencyjnością roślin. Wynika z korzystnego oddziaływania na siebie różnych gatunków, lepszego wykorzystania przestrzeni przez komponenty mieszanki i zróżnicowania roślin w poszczególnych fazach rozwojowych. Popularne są mieszanki jęczmienia z owsem, szczególnie na słabych stanowiskach. Na glebach lepszych wysiewa się na ogół jęczmień z owsem i pszenicą lub też mieszankę owsa z pszenicą. Można też uprawiać tylko jęczmień z pszenicą. Istotnym kryterium jest dobór odmian. Najważniejszym rozpatrywanym parametrem jest wysokość plonowania. Nie można oczywiście zapominać o parametrach jakościowych, szczególnie o zawartości białka. Najlepiej wybierać późno dojrzewający jęczmień i wcześnie dojrzewające odmiany pszenicy i owsa. By wyrównać wysokość łanu należy łączyć wysokie odmiany jęczmienia z niskimi pszenicy i owsa.
Coraz większym zainteresowaniem cieszą się także mieszanki odmianowe. W przypadku pszenicy warto rozważyć wybór Merkawy. Wysoki potencjał plonowania (numer jeden w doświadczeniach porejestrowych COBORU), a także wczesny termin kłoszenia i dojrzewania, które determinują bardzo dobrą tolerancję na okresowe niedobory wody sprawiają, iż to doskonały komponent do mieszanek zbożowych.
Mozaikowatość gleb, niekorzystna aura zwiększa ryzyko niepowodzenia uprawy zbóż. Wysiew mieszanek zdecydowanie je redukuje. Zwiększa wierność plonowania. Dobór właściwych odmian jest ważnym czynnikiem decydującym o wysokości plonowania mieszanek zbóż jarych. Warto poświęcić czas na weryfikację najkorzystniejszych kombinacji dostępnych na rynku odmian.
Autor: Anna Rogowska
